Các nhà phê bình bày tỏ lo ngại khi chính phủ cho biết ứng dụng Sanchar Saathi giúp đối phó các mối đe dọa an ninh mạng cho 1,2 tỷ người dùng viễn thông.

Bộ viễn thông Ấn Độ đã yêu cầu riêng các hãng smartphone phải cài sẵn một ứng dụng an ninh mạng do nhà nước sở hữu trên mọi thiết bị mới và không thể xóa, theo một mệnh lệnh của chính phủ — một động thái nhiều khả năng sẽ khiến Apple và các nhà hoạt động quyền riêng tư bất bình.

Trong nỗ lực xử lý làn sóng tội phạm mạng và tấn công gần đây, Ấn Độ đang gia nhập xu thế toàn cầu — mới đây là Nga — xây dựng quy định chặn việc sử dụng điện thoại bị đánh cắp để gian lận hoặc thúc đẩy các ứng dụng dịch vụ công do nhà nước hậu thuẫn.

Apple, hãng từng xung đột với cơ quan quản lý viễn thông về phát triển ứng dụng chống spam của chính phủ, nằm trong số các công ty như Samsung, Vivo, Oppo và Xiaomi phải tuân thủ lệnh mới. Văn bản ngày 28 tháng 11 cho các hãng smartphone lớn 90 ngày để đảm bảo ứng dụng Sanchar Saathi của chính phủ được cài sẵn trên các điện thoại mới, với điều khoản người dùng không thể vô hiệu hóa.

Đối với thiết bị đã ở trong chuỗi cung ứng, nhà sản xuất cần đẩy ứng dụng về máy thông qua cập nhật phần mềm, theo mệnh lệnh không công khai và được gửi riêng tới một số công ty.

Một luật sư chuyên về công nghệ cho rằng động thái của Ấn Độ là nguyên nhân đáng lo. “Chính phủ trên thực tế loại bỏ sự đồng ý của người dùng như một lựa chọn có ý nghĩa,” Mishi Choudhary, người làm việc trong lĩnh vực vận động vì internet, nói.

Các nhà hoạt động quyền riêng tư đã chỉ trích yêu cầu tương tự của Nga hồi tháng 8 buộc cài sẵn một ứng dụng nhắn tin do nhà nước hậu thuẫn có tên Max trên điện thoại.

Là một trong những thị trường điện thoại lớn nhất thế giới, Ấn Độ có hơn 1,2 tỷ thuê bao, và số liệu chính phủ cho thấy ứng dụng, ra mắt vào tháng 1, đã giúp thu hồi hơn 700.000 điện thoại thất lạc, riêng tháng 10 là 50.000.

Chính phủ cho biết ứng dụng là thiết yếu để chống lại “mối nguy nghiêm trọng” đối với an ninh mạng viễn thông từ số IMEI trùng lặp hoặc giả mạo, vốn cho phép lừa đảo và lạm dụng mạng. Theo Counterpoint Research, iOS của Apple vận hành ước tính 4,5% trong tổng số 735 triệu smartphone ở Ấn Độ tính đến giữa năm 2025, phần còn lại dùng Android.

Dù Apple cài sẵn các ứng dụng độc quyền của mình trên điện thoại, chính sách nội bộ của hãng cấm cài đặt bất kỳ ứng dụng của chính phủ hoặc bên thứ ba nào trước khi bán smartphone, theo một nguồn tin am hiểu trực tiếp vấn đề.

“Apple từ trước đến nay đã từ chối các yêu cầu như vậy từ chính phủ,” Tarun Pathak, giám đốc nghiên cứu tại Counterpoint, nói. “Nhiều khả năng hãng sẽ tìm điểm trung dung: thay vì bắt buộc cài sẵn, họ có thể đàm phán để chuyển sang phương án gợi nhắc người dùng cài ứng dụng.”

Apple, Google, Samsung và Xiaomi không phản hồi yêu cầu bình luận. Bộ viễn thông Ấn Độ cũng không phản hồi. IMEI (International Mobile Equipment Identity) là một dãy số dài 14 đến 17 chữ số, duy nhất cho mỗi thiết bị, thường được dùng để cắt quyền truy cập mạng đối với điện thoại được báo cáo là bị đánh cắp.

Ứng dụng Sanchar Saathi chủ yếu được thiết kế để giúp người dùng chặn và theo dõi smartphone thất lạc hoặc bị đánh cắp trên mọi mạng viễn thông, thông qua một cơ sở dữ liệu trung tâm. Ứng dụng cũng cho phép nhận diện và ngắt kết nối các thuê bao di động gian lận.

Với hơn 5 triệu lượt tải kể từ khi ra mắt, ứng dụng đã giúp chặn hơn 3,7 triệu điện thoại bị đánh cắp hoặc thất lạc, đồng thời hơn 30 triệu kết nối gian lận cũng đã bị chấm dứt.

Chính phủ cho rằng phần mềm giúp ngăn ngừa các mối đe dọa mạng và hỗ trợ việc theo dõi, chặn các điện thoại bị mất hoặc bị đánh cắp, giúp cảnh sát truy vết thiết bị, đồng thời ngăn hàng giả lọt vào thị trường chợ đen.