Thời Hoàng Kim Mới Của Startup Robot

Khi Seth Winterroth rời GE Ventures để đồng sáng lập Eclipse vào năm 2015, robot đã là mối bận tâm lớn của ông. Đặc biệt, ông nhận ra số lượng startup robot giai đoạn đầu gặp khó khăn vì thiếu vốn đầu tư.

“Đây là những nhóm vừa hoàn thành hậu tiến sĩ tại Waterloo, CMU hay MIT và bắt đầu khởi nghiệp trong lĩnh vực robot. Nhưng điều họ thường xuyên chia sẻ là: ‘Chúng tôi gặp khó khăn trong việc gọi vốn từ các quỹ VC,’” Winterroth kể với TechCrunch. “Thời điểm đó, hầu hết vốn đầu tư tại Silicon Valley đều đổ vào tầng ứng dụng hoặc các nền tảng tính toán đã rất trưởng thành.”

Giờ đây, sau 10 năm đầu tư vào robot, Winterroth — hiện là đối tác tại Eclipse — cho rằng chưa bao giờ là thời điểm tốt hơn để rót vốn vào lĩnh vực này. Thị trường startup robot đã trưởng thành, phần cứng và phần mềm cho robot cũng ngày càng tốt hơn và rẻ hơn.

Theo dữ liệu từ Crunchbase, chỉ trong 7 tháng đầu năm 2025, các nhà đầu tư đã rót 6 tỉ đô la vào startup robot. Crunchbase dự đoán con số năm nay sẽ vượt 2024, biến robot trở thành một trong những lĩnh vực hiếm hoi ngoài AI chứng kiến sự tăng trưởng vốn đầu tư.

Dù AI đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển công nghệ robot, các nhà đầu tư dày dạn kinh nghiệm khẳng định rằng ngành này không đạt đến giai đoạn bùng nổ chỉ nhờ AI.

Bước ngoặt: Amazon và Kiva Systems

Winterroth cho rằng chất xúc tác thực sự đến từ năm 2012, khi Amazon mua lại Kiva Systems — một startup robot nhỏ tại Massachusetts.

“Tôi hay nói rằng thương vụ Kiva Systems chính là ‘thương vụ mua lại đã khai sinh 1.000 startup robot’,” Winterroth nói. “Giai đoạn 2011–2016, vô số công ty mới ra đời. Một số thành công như 6 River Systems hay Clearpath Robotics, còn phần lớn thất bại. Nhưng qua đó, lực lượng kỹ sư tích lũy kinh nghiệm, rồi đưa kiến thức ấy vào thế hệ khởi nghiệp tiếp theo.”

Kira Noodleman, đối tác tại Bee Partners, đồng ý với quan điểm này. Bà cho rằng một thập kỷ thử và sai đã giúp các startup hiểu rõ hơn nhu cầu thực sự của thị trường với robot và tự động hóa.

Ví dụ, Rapid Robotics — công ty từng được Noodleman đầu tư — đã phải đóng cửa khi chưa tìm được đúng sản phẩm phù hợp với thị trường. Nhưng chính những thất bại này lại là “bài học xương máu” để thế hệ sáng lập tiếp theo tránh đi vào vết xe đổ.

Bà cũng điều chỉnh chiến lược đầu tư của mình theo quá trình trưởng thành của thị trường:

“Ý tưởng sản xuất không cần con người (lights out manufacturing) — tức là không có bất kỳ con người nào trong dây chuyền — đã thất bại ngay từ thập niên 2010,” Noodleman nói. “Chỉ cần một ví dụ đơn giản: công việc ‘machine tending’ (đặt và lấy vật liệu ra khỏi máy). Đây là một thao tác tay đơn giản, nhưng bạn có thể hình dung số lượng cực lớn những công việc lặp đi lặp lại như thế. Đó chính là mảnh đất màu mỡ cho robot.”

Chi phí phần cứng giảm, AI bổ trợ

Fady Saad, đồng sáng lập MassRobotics và hiện là general partner tại Cybernetix Ventures, cho biết chi phí phần cứng giảm mạnh cũng là yếu tố then chốt.

“Chi phí chế tạo robot đã giảm rất nhanh,” Saad nói. “Cảm biến, năng lực tính toán, pin — tất cả đều tiến bộ đúng thời điểm để xây dựng các giải pháp robot full-stack.”

AI cũng góp phần quan trọng, nhưng không phải yếu tố duy nhất. Saad nhấn mạnh rằng các mô hình AI lớn chủ yếu được huấn luyện bằng dữ liệu trên internet, trong khi robot phải hoạt động với thế giới vật lý.

Một số công ty đang phát triển mô hình huấn luyện dựa trên dữ liệu thực tế. Nvidia, chẳng hạn, vừa công bố bộ “world models” mới cho huấn luyện robot vào tháng 8/2025. Tuy nhiên, Saad dự đoán sẽ cần thêm thời gian để dữ liệu vật lý đủ lớn cho robot học cách vận hành an toàn trong môi trường con người.

Hiện tại: Từ nhà máy đến bệnh viện

Các lĩnh vực sớm áp dụng robot như sản xuất, kho bãi, xây dựng vẫn thu hút sự quan tâm mạnh mẽ từ giới đầu tư.

Winterroth, Saad và Noodleman đều cho rằng y tế và robot phẫu thuật là mảng đầy tiềm năng. Noodleman còn bổ sung robot chăm sóc người cao tuổi:

“Hỗ trợ tại nhà cũng rất thú vị,” Noodleman chia sẻ. “Dân số già đi, thiếu hụt lao động trầm trọng, nhiều công việc chẳng ai muốn làm với bất kỳ mức lương nào. Trong bối cảnh đó, ngay cả robot chưa hoàn hảo cũng tốt hơn là không có gì.”

Tuy nhiên, các nhà đầu tư không mấy hứng thú với robot hình người hoặc các sản phẩm hướng tới người tiêu dùng.

Saad cho rằng robot tiêu dùng vẫn chưa chứng minh được tính hấp dẫn. Ngay cả iRobot — công ty duy nhất thành công với Roomba — cũng không thể tìm ra “cú hích” tiếp theo với robot lau nhà, cắt cỏ hay vệ sinh bể bơi.

Tương lai: Nền tảng cho thị trường lớn

Dù còn nhiều thách thức, vốn đầu tư đang đổ vào ngày càng mạnh. Sự cạnh tranh khiến giá trị các thương vụ tăng, nhưng theo Winterroth và Saad, đây vẫn là tín hiệu tích cực vì cơ sở khách hàng tiềm năng cũng ngày một mở rộng.

“Ngày nay, đã có đủ ví dụ về những công ty robot thành công và trở thành tổ chức thương mại giá trị cao,” Winterroth khẳng định. “Mười, mười lăm năm trước, còn nhiều người nghi ngờ liệu có thể hình thành một thị trường lớn cho robot hay không. Giờ đây, khách hàng đã có nhận thức và nhu cầu rõ ràng.”

Robot đang bước vào kỷ nguyên hoàng kim mới, không chỉ nhờ AI mà còn nhờ chi phí phần cứng rẻ hơn, kinh nghiệm tích lũy từ làn sóng startup đầu tiên và nhu cầu cấp bách trong sản xuất, y tế và chăm sóc. Tương lai ngành robot có thể chưa hiện diện trong từng ngôi nhà, nhưng chắc chắn đang trở thành trụ cột trong công nghiệp và xã hội.