Một nhóm các nhà nghiên cứu đã thành công khi sử dụng công nghệ thực tế ảo (VR) kích thích những giấc mơ lucid—giấc mơ sáng suốt mà người mơ nhận thức được mình đang mơ và có thể kiểm soát bối cảnh—bằng cách cho người tham gia trải nghiệm một chương trình thực tế ảo có tên Ripple trước khi đi ngủ. Qua đó, nghiên cứu khẳng định khả năng của VR trong việc tác động lên quá trình tiềm thức và tạo ra các thay đổi tâm lý kéo dài.

Thí nghiệm tuyển chọn bốn người tự nhận thường xuyên có giấc mơ lucid. Họ được đeo kính thực tế ảo và tiếp xúc với Ripple, chương trình thiết kế để tạo cảm giác kinh ngạc, kết nối và “tan biến bản ngã” (ego-attenuation). Theo đó, người dùng thấy mình như cầu sáng lấp lánh, chuyển động đồng bộ với "thể năng lượng" của những người khác, rồi hòa làm một thể—tạo cảm giác đồng nhất giữa các người tham gia và người hướng dẫn.

Sau khi trải nghiệm lần đầu, một tuần sau các tình nguyện viên trở lại phòng thí nghiệm để tham gia phiên thứ hai, lần này mang theo đồ ngủ. Ba tiếng trước khi lên giường, họ đội kính VR và bước vào thế giới Ripple. Giấc ngủ của họ được giám sát bằng điện não đồ (EEG). Khi sóng não báo hiệu người tham gia bước vào pha ngủ REM—giai đoạn giấc mơ sống động nhất—các nhà nghiên cứu phát nhẹ nhàng âm thanh từ Ripple để kích hoạt giấc mơ lucid chứa những trải nghiệm VR trước đó.

Kết quả, ba trên bốn người thử nghiệm đã có giấc mơ lucid về Ripple ngay tối hôm đó và cả bốn đều ghi nhận các yếu tố liên quan Ripple trong giấc mơ. Các cuộc phỏng vấn sau thí nghiệm xác nhận hiệu ứng cảm xúc-tâm lý của Ripple đã được tái hiện rõ trong giấc mơ và lan sang trạng thái tỉnh thức. Ví dụ, người tham gia số 4 kể về cảm giác kết nối sâu sắc và tan rã cái tôi; hai người khác mô tả giác quan như xúc giác và khứu giác tăng mạnh kéo dài nhiều ngày. Một số tình nguyện viên còn ghi nhận tăng mạnh cảm giác về khứu giác sau khi kết thúc thử nghiệm.

“Bằng cách kết nối trạng thái thực tế ảo lúc thức với trạng thái giấc mơ, nghiên cứu này mở ra hướng đi mới cho việc vận dụng công nghệ nhập vai và kỹ thuật tối ưu giấc ngủ vì lợi ích trị liệu cũng như phát triển bản thân”, các tác giả bài báo nhận định.

Ngoài ra, các nghiên cứu trước từng chứng minh những chương trình VR tương tự cũng có thể kích hoạt trải nghiệm huyền bí và tan rã cái tôi với mức độ tương đồng như một số loại thuốc hướng thần. Nghiên cứu khởi tạo kỳ vọng ứng dụng VR trong trị liệu sức khỏe tinh thần, trị liệu lâm sàng—nếu tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về tác động của việc phối hợp giữa giấc mơ lucid và VR đối với sự đồng bộ nội dung giấc mơ, cảm giác tan rã bản ngã và trạng thái kinh ngạc trong các môi trường nhập vai.

Nghiên cứu đã được đăng trên tạp chí Neuroscience of Consciousness.

Mặc dù chỉ thực hiện trên quy mô nhỏ, thử nghiệm này cho thấy công nghệ thực tế ảo có khả năng tác động sâu lên nội dung, cảm xúc và tiềm thức của con người thông qua giấc mơ lucid. Điều này không chỉ mở ra hướng mới cho lĩnh vực trị liệu tâm lý, phát triển bản thân mà còn giúp con người hiểu sâu hơn về bản chất của ý thức và tiềm thức—hứa hẹn nhiều ứng dụng trong y học và khoa học thần kinh trong tương lai.