Bản “Master Plan” mới nhất của Tesla ngay từ đầu đã cho thấy sự thay đổi lớn: công ty từng nổi tiếng vì thúc đẩy một tương lai tươi sáng với xe điện và năng lượng tái tạo nay không còn mấy quan tâm đến những điều đó. Thay vào đó, tất cả giờ xoay quanh trí tuệ nhân tạo, robot hình người, xe tự lái và cụm từ đang gây sốt trong giới công nghệ: “sustainable abundance” (thịnh vượng bền vững).

Với dung lượng 983 từ, “Master Plan 4” là ngắn nhất trong loạt tuyên ngôn sứ mệnh của công ty. Đây cũng là lần đầu tiên bản kế hoạch được đăng tải trên X – nền tảng mạng xã hội của Elon Musk – thay vì trên website của Tesla. Nội dung mang phong cách như thể được viết bởi chatbot Grok, với nhiều đoạn văn lặp lại dấu gạch ngang và giọng điệu lý tưởng hóa một cách đáng ngờ về tương lai của AI và robot.

Nhưng liệu nó có thực sự do AI viết ra? Câu trả lời gần như không quan trọng, bởi nội dung của bản kế hoạch quá mơ hồ, trống rỗng và thiếu các đề xuất cụ thể, đến mức “không tạo nổi một cái bóng.”

Ví dụ:
“Việc tạo ra các sản phẩm công nghệ tiên tiến, vừa túi tiền và có thể phổ biến ở quy mô lớn là điều cần thiết để xây dựng một xã hội hưng thịnh và không bị giới hạn. Điều này góp phần dân chủ hóa xã hội, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống cho tất cả mọi người. Dấu hiệu của chế độ nhân tài là tạo cơ hội để mỗi người có thể sử dụng kỹ năng của mình nhằm đạt được bất cứ điều gì họ tưởng tượng.”

So sánh với các bản kế hoạch trước:

• Master Plan 1 (2006): Đặt mục tiêu chế tạo xe thể thao điện, sau đó dùng lợi nhuận để phát triển các mẫu xe điện ngày càng rẻ hơn.
• Master Plan 2 (2016): Kêu gọi sản xuất xe tải điện, xe buýt, phát triển công nghệ xe tự lái, và biến chúng thành đội xe taxi tự động sinh lợi.
• Master Plan 3 (2023): Định vị Tesla trở thành đầu tàu toàn cầu trong việc loại bỏ nhiên liệu hóa thạch và chuyển đổi sang năng lượng bền vững.
  Đây là những điều lớn lao, tham vọng! Tất nhiên, Tesla hầu như chưa thực hiện được các mục tiêu đã đề ra trong Master Plan 2, nhưng ít nhất đó vẫn là những mục tiêu theo đúng nghĩa truyền thống. Phiên bản mới nhất này thì hoàn toàn rỗng tuếch. Nó có nguy cơ bị cuốn trôi trong chính sự tự mãn của mình.

Công bằng mà nói, đã có rất nhiều chuyện xảy ra kể từ Master Plan 3 đến nay. Elon Musk đã mua Twitter và biến nó thành X. Ông thành lập xAI để cạnh tranh trong cuộc đua toàn cầu phát triển công cụ AI tạo sinh. Ông ra mắt Cybertruck, nhưng chiếc xe nhanh chóng thất bại. Ông cũng chi 300 triệu đô la cho chiến dịch tranh cử của Donald Trump, sau đó giám sát việc cắt giảm hàng tỷ đô la từ ngân sách chính phủ với danh nghĩa “hiệu quả.”

Thiệt hại đối với thương hiệu Tesla là khủng khiếp. Doanh số của công ty đang sụt giảm tại tất cả các thị trường lớn trên thế giới, do cạnh tranh ngày càng gay gắt và ảnh hưởng từ các quan điểm chính trị của Musk. Những nỗ lực của Tesla nhằm tái tạo lại “phép màu” xưa kia với robot và taxi tự hành phần lớn đều thất bại. Master Plan 4 là nỗ lực mới nhất nhằm khơi lại tầm nhìn nào đó.

Phiên bản mới nhất này hoàn toàn rỗng tuếch. Nó có nguy cơ bị cuốn trôi trong dòng chảy tự đề cao của chính mình.

Nếu bạn cảm thấy bối rối trước những gì Tesla đang hứa hẹn, bạn không đơn độc. Người dùng X bình luận rằng bản kế hoạch “nghe giống một bài TED Talk được đánh bóng hơn là một biểu đồ Gantt với thời hạn và chỉ số KPI.” Thay vào đó, chúng ta nhận được những triết lý về “tăng trưởng vô hạn, AI giải quyết tình trạng khan hiếm, và robot giúp bạn rảnh rỗi thời gian.” Các bản Master Plan trước đây cũng mang tính tầm nhìn, nhưng ít nhất vẫn nhấn mạnh vào các sản phẩm và hành động cụ thể, thay vì những lời hoa mỹ mơ hồ và mớ từ khóa sáo rỗng.

Để chắc chắn, Elon Musk dường như hối tiếc về một số điều trong các kế hoạch trước. Trong một bài đăng gần đây trên X, ông thừa nhận rằng kế hoạch thứ hai vẫn chưa hoàn thành, nhưng hứa rằng nó sẽ hoàn tất vào “năm sau.” Ông cũng nói rằng Master Plan 3 “quá phức tạp để hầu như bất kỳ ai có thể hiểu,” đồng thời ca ngợi kế hoạch thứ tư là “ngắn gọn.”

Trọng tâm vào cụm từ “sustainable abundance” (thịnh vượng bền vững) cũng đáng chú ý. Gần đây, chúng ta đã nghe nhiều về khái niệm “abundance” (thịnh vượng), chủ yếu từ cuốn sách cùng tên của Ezra Klein và Derek Thompson, trong đó phác thảo kế hoạch gia tăng nhà ở, năng lượng sạch và thịnh vượng — đạt được thông qua gỡ bỏ quy định và nâng cao năng suất. Cũng có Viện Abundance, một tổ chức nghiên cứu tập trung vào đổi mới và thịnh vượng, với trọng tâm lớn là chính sách AI.

Nhưng khái niệm “thịnh vượng” kể từ đó đã vượt khỏi phạm vi ban đầu và giờ dường như trở thành thuật ngữ chung cho những người theo chủ nghĩa tự do và Dân chủ trung dung, nhằm phản bác lại các nhà xã hội chủ nghĩa dân chủ đang kêu gọi chăm sóc y tế toàn dân và tăng thuế đối với người giàu.

Theo tôi, từ ngữ đáng chú ý hơn trong Master Plan 4 là “infinite” (vô hạn). Tài liệu tuyên bố rằng “tăng trưởng là vô hạn,” ngụ ý rằng những rào cản truyền thống như lao động, bất động sản, tài chính hay tài nguyên thiên nhiên sẽ không cản nổi đà phát triển đi lên của Tesla.

Đây là một trong những thủ pháp hùng biện ưa thích của Musk. Ông từng mô tả nhu cầu của khách hàng đối với xe Tesla là “vô hạn.” Khả năng kéo của Cybertruck cũng được ông gọi là “vô hạn.” (Thực tế, nó chỉ được đánh giá ở mức 11.000 pound, mà theo tôi nhớ thì còn cách xa “vô hạn.”)

Thực chất, để mượn một cụm từ khác từ chính Tesla, đây chỉ là “nực cười.” Xe tự lái của công ty thì không thực sự tự lái, mái nhà năng lượng mặt trời bị gác lại, mẫu “Model 2” giá 25.000 đô la đã bị hủy bỏ, và chiếc Tesla của bạn sẽ không tự kiếm tiền khi bạn ngủ. Robot của Tesla thậm chí không thể phục vụ nổi một xô bắp rang bơ mà không cần sự can thiệp lớn từ con người.

Musk đang chìm đắm trong ảo tưởng tự thỏa mãn của chính mình, và Master Plan 4 mới nhất là minh chứng rõ ràng cho điều đó.