Nhà sáng lập Terraform Labs bị kết án vì nói dối về các đồng tiền “thử nghiệm” đã tạo ra một lỗ thủng 40 tỷ đô la trong nền kinh tế crypto. Do Kwon, doanh nhân crypto Hàn Quốc và kẻ gian lận bị truy tố, đã bị thẩm phán liên bang Mỹ tại Quận Nam New York tuyên 15 năm tù vào thứ Năm.

Kwon xuất hiện trang nghiêm khi được các US Marshals áp giải vào phòng xử, đầu cúi, má hóp như thể đã sụt cân đáng kể. Anh mặc bộ đồ tù màu vàng chanh nổi bật bên ngoài áo dài tay, với còng quanh eo và tay.

Tháng 8, Kwon nhận tội lừa dối nhà đầu tư mua các đồng crypto do công ty Terraform Labs phát hành. Tháng 5 năm 2022, sự sụp đổ đột ngột của các đồng tiền đó đã xóa sổ 40 tỷ đô la và khiến nền kinh tế crypto lao đao, làm phá sản nhiều công ty khác.

“Gian lận của Kwon có quy mô khổng lồ, len lỏi gần như mọi khía cạnh trong hoạt động kinh doanh được cho là của Terraform,” các công tố viên Mỹ viết trong một hồ sơ tòa gần đây. “Những lời dối trá tràn lan của anh ta để lại một vệt tàn phá tài chính phía sau.”

Được trao cơ hội phát biểu trước tòa vào thứ Năm, Kwon nói rằng anh chịu trách nhiệm hoàn toàn về hành vi gian lận. Sau khi cảm ơn đồng nghiệp cũ và những người ủng hộ, một số trong họ có mặt tại khán phòng công chúng, anh trở nên xúc động. Luật sư ở hai bên xoa lưng trấn an.

Các tội danh Kwon nhận có mức án tối đa 25 năm tù. Trước phiên xử, công tố đề nghị mức án 12 năm. Nhưng thẩm phán chủ tọa, Paul Engelmayer, phán rằng cần án phạt nghiêm khắc hơn để răn đe các kẻ gian lận crypto trong tương lai.

“Vụ án này sẽ là lời nhắc về việc phá bỏ luật lệ và hậu quả,” Engelmayer nói trước tòa. “Gửi tới ‘Do Kwon tiếp theo’: nếu phạm tội gian lận, tự do sẽ bị tước đi trong thời gian dài.”

Khi bị áp giải vào thang máy bên ngoài phòng xử sau khi nhận án, Kwon có vẻ đang kìm nước mắt. Sợi xích giữa chân anh kêu lách cách trên sàn.

Không-Quá-Ổn-Định

Kwon bắt đầu Terraform năm 2018 cùng đồng sáng lập Daniel Shin. Hai năm sau, công ty công bố kế hoạch ra mắt TerraUSD (UST), một stablecoin có giá trị được cho là neo vào đô la Mỹ thông qua thuật toán. Thuật toán sẽ gắn UST với một đồng thứ hai do công ty phát hành, LUNA. LUNA trị giá 1 đô la có thể đổi lấy UST trị giá 1 đô la, và ngược lại. Nếu UST trượt xuống dưới 1 đô la, các nhà giao dịch sẽ được khuyến khích mua LUNA cho đến khi giá mục tiêu được khôi phục.

“Đó là một cơ chế hấp dẫn và rất mới lạ,” Noelle Acheson, nhà phân tích từng làm tại đại lý crypto Genesis, nói với WIRED năm ngoái. “Nhiều người thông minh tin rằng nó sẽ hoạt động.”

Tháng 5 năm 2022, hệ thống cân bằng giá trục trặc. Khi các nhà giao dịch bán lượng lớn UST, nó trượt khỏi neo đô la, dẫn đến bán tháo hoảng loạn khiến giá gần như về 0. Trong một tweet tai tiếng, Kwon cố ngăn bán tháo, viết: “deploying more capital—steady lads.” Nhưng giá trị UST và LUNA lao dốc, thổi bay 40 tỷ đô la khỏi thị trường. Hiệu ứng lây lan góp phần vào sự sụp đổ của quỹ phòng hộ Three Arrows Capital, tiếp đó là các đơn vị cho vay crypto Voyager Digital, BlockFi và Genesis. Theo một cách vòng vo, sự cố tạo điều kiện cho sự sụp đổ của sàn FTX bằng việc buộc các bên cho vay thu hồi hàng trăm triệu đô la khoản vay từ công ty chị em của FTX. Công ty chị em trả nợ bằng tiền của khách hàng FTX, làm sâu thêm lỗ hổng trên bảng cân đối của sàn.

Sau cú crash, Kwon rời căn penthouse ở Singapore đến vùng Balkan. Tháng 3 năm 2023, anh bị bắt tại Montenegro sau khi cố dùng hộ chiếu giả để lên máy bay tới UAE, nơi không có hiệp ước dẫn độ với Mỹ. Một cuộc tranh chấp sau đó nổ ra về việc quốc gia nào – Mỹ hay Hàn Quốc, quê hương của Kwon – sẽ được phép dẫn độ anh.

Tháng 4 năm 2024, Kwon bị xét xử vắng mặt tại Mỹ về các cáo buộc dân sự do Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) đưa ra, cáo rằng anh đã đánh lừa nhà đầu tư về triển vọng và sự ổn định của các đồng tiền của Terraform. Bồi thẩm đoàn dân sự kết luận Kwon có trách nhiệm.

Tháng 12 năm 2024, Kwon bị dẫn độ về Mỹ để đối mặt phiên tòa hình sự, trước khi ký thỏa thuận nhận tội với Bộ Tư pháp Mỹ.

Vòng Lặp Hối Hận

Dù theo thỏa thuận nhận tội, Kwon không buộc phải thừa nhận mọi cáo buộc trong bản cáo trạng của DOJ, anh đã thừa nhận nói dối về khả năng “tự chữa lành” của UST. Công khai, Kwon nhiều lần khẳng định người nắm giữ coin có thể tin vào thuật toán của Terraform để đưa UST về mốc 1 đô la trước biến động thị trường. Nhưng trên thực tế, anh đã âm thầm đạt thỏa thuận với một công ty giao dịch, công ty này có nhiệm vụ đẩy giá UST về gần ngang đô la bằng cách giao dịch lượng lớn coin.

“Tôi đã dẫn dắt sai rất nhiều nhà đầu tư tin rằng UST ít mang tính thử nghiệm hơn thực tế,” Kwon viết trong thư gửi thẩm phán trước tuyên án. “Nhìn lại, không thể hiểu nổi sự ngạo mạn của chính mình.” Khi quyết định mức án cho Kwon, Thẩm phán Engelmayer phải cân nhắc – ngoài chi tiết phạm tội – nhiều yếu tố ngoại biên đặt ngữ cảnh cho hành vi, gồm nhân thân và lịch sử cá nhân, liệu anh ta đã chịu trách nhiệm về tội lỗi, và khả năng tái phạm.

“Thẩm phán có thể xem xét thật sự mọi thứ về đời sống cá nhân và tội phạm theo cách tổng thể,” Rachel Maimin, đối tác chuyên về bào chữa tội phạm không bạo lực tại Lowenstein Sandler, từng là công tố viên Mỹ, cho biết. “Bởi không ai bị định nghĩa hoàn toàn bởi một tội duy nhất.”

Trong lời thỉnh cầu cuối cùng bằng văn bản gửi thẩm phán trước ngày tuyên án, Kwon bước trên lằn ranh mỏng giữa thể hiện sự hối lỗi thích đáng và ngầm giảm nhẹ mức độ hành vi gian dối.

“Có một đường ranh rất mỏng phải khéo léo vượt qua,” Jarrett Wolf, cựu công tố viên Mỹ hiện điều hành Wolf Global – hãng luật chuyên quản trị khủng hoảng – nói. “Anh ta đang cố quy trách tổn thất cho sai lầm nhằm giảm mức độ lỗi. Nhưng sự thật – như chính phủ nêu trong cáo trạng – đây không phải về sai lầm, mà là về dối trá.”

Cuối cùng, Kwon không thể né tránh mức độ thiệt hại mà nhà đầu tư đã chịu. “Không thể thoát khỏi sự nghiêm trọng của tội ác,” Maimin nói. “Chính phủ không gọi mọi tội là ‘khổng lồ’.”

Thứ Năm, một số nạn nhân của Kwon đã phát biểu trước tòa. Một nhà đầu tư, Tatiana Dontsova, cho biết mình rơi vào “tình trạng trầm cảm sâu” sau khi khoản đầu tư lớn vào LUNA chỉ còn đáng giá 13 đô la; hiện cô vô gia cư, sống trên đường phố Tbilisi, Georgia. Một người khác, đã đầu tư 190.000 đô la tiền tiết kiệm cả đời của gia đình vào UST, nói rằng vợ anh nộp đơn ly hôn ngay sau cú sụp. “Không thể tưởng tượng nổi một người chưa từng gặp lại có thể phá hủy cuộc đời tôi hoàn toàn như vậy,” anh nói. Với án tù đã được xác nhận, Kwon sẽ bị giam tại cơ sở tạm thời cho đến khi Cục Nhà Tù (Bureau of Prisons) quyết định nơi giam giữ dài hạn.

Theo thỏa thuận nhận tội, Kwon sẽ được phép nộp đơn xin chuyển về Hàn Quốc sau khi thụ án một nửa thời gian. Nhưng khi trở về Hàn Quốc, anh có nguy cơ bị xét xử lại với các cáo buộc tương tự. Các công tố viên ở đó trước đây nói họ sẽ đề nghị mức án 40 năm tù.

Một hồ sơ gần đây từ phía bào chữa cho thấy hé mở về tương lai sau song sắt kéo dài của Kwon – “thần đồng” crypto một thời. “Anh dành phần lớn thời gian trong một vòng lặp hối hận, tua lại những gì có thể đã xảy ra,” hồ sơ viết, “vẫn viết code bằng tay trong buồng giam mỗi khi thức giấc giữa đêm.”