🎮 Khi Xbox dùng AI để trị liệu hậu sa thải
Matt Turnbull – Giám đốc sản xuất tại Xbox Game Studios – đã đăng trên LinkedIn lời khuyên sử dụng các công cụ AI như ChatGPT và Copilot để xử lý cảm xúc và tái lập kế hoạch sự nghiệp sau khi Microsoft sa thải hàng ngàn nhân viên tại bộ phận game. Anh viết:
“Những lúc khó khăn như thế này, nếu bạn phải trải qua sa thải hoặc đang chuẩn bị cho điều đó, bạn không đơn độc… Tôi đã thử áp dụng các công cụ LLM như ChatGPT hoặc Copilot để giảm gánh nặng cảm xúc và nhận thức khi mất việc.”
Trong bài đăng (sau đó bị xóa), Turnbull còn cung cấp các mẫu prompt AI:
- Kế hoạch sự nghiệp: “Lập kế hoạch 30 ngày để tái cân bằng, nghiên cứu vị trí mới, và bắt đầu ứng tuyển mà không quá áp lực.”
- Sơ yếu lý lịch & LinkedIn: “Viết lại hồ sơ để nổi bật với các chỉ số, tạo phần ‘About Me’ tập trung vào phong cách lãnh đạo, sản phẩm đã đóng góp…”
- Mạng lưới quan hệ: “Soạn tin nhắn thân thiện gửi đồng nghiệp cũ, hoặc nhờ AI viết lời chào cho studio bạn muốn ứng tuyển.”
- Sự rõ ràng cảm xúc & tự tin: “Tôi đang bị hội chứng kẻ mạo danh sau khi bị sa thải… AI giúp tôi phác thảo lại trải nghiệm này như thế nào để phục hồi?”
Turnbull nhấn mạnh: “Không có công cụ AI nào thay thế được giọng nói và trải nghiệm sống của bạn. Nhưng khi năng lượng tinh thần cạn kiệt, chúng có thể giúp bạn ổn định nhanh hơn, bình tĩnh hơn và rõ ràng hơn.”
Từ thiện hay chiêu trò?
Dù một số người có thể thấy các prompt đó hữu ích, nhưng việc lãnh đạo công ty sa thải nhân viên lại chuyển họ đến chatbot để “chữa lành” lại khiến người ta cảm thấy thiếu tình người và quá phi nhân hoá. Đây là một cách tái định nghĩa đáng sợ: sự chăm sóc doanh nghiệp được thuê ngoài, hỗ trợ bởi AI, và không cá nhân hoá.
Vòng lặp mỉa mai: chính AI tạo ra vấn đề, rồi bán công thức giải pháp
Đáng chú ý, Microsoft – công ty đã đầu tư hơn 13 tỷ USD vào OpenAI – giờ lại hướng nhân viên bị sa thải đến các sản phẩm AI của họ, tạo ra một sự giao thoa khó phân biệt giữa “quan tâm thật lòng” và “quảng bá thương hiệu”.
Tương lai: từ tư vấn nghề nghiệp đến hồi phục tự động
Trong quá khứ, các nhân viên bị sa thải được hỗ trợ bởi dịch vụ “outplacement” — con người giúp họ định hướng. Giờ đây, AIAIAI có thể viết lại CV, huấn luyện phỏng vấn, thậm chí động viên tinh thần — nhưng điều gì sẽ mất đi? Dignity (phẩm giá) trong quá trình trải nghiệm, sự kết nối thật sự, và cả thời gian suy ngẫm (grief) thật sự…
Xã hội công nghệ đang tiến tới tương lai mà nỗi đau được quản lý bởi thuật toán — từ chính những thế lực đã tuyên bố con người trở nên thừa thải.
Kết
Bài viết khơi lên một câu hỏi nghiêm túc: liệu AI có thực sự giúp người lao động vượt qua cú sốc sa thải, hay chỉ là một mảnh ghép tiếp thị để che giấu chính việc “tổ chức con người là chi phí”? Khi “chăm sóc nhân viên” cũng được tự động hóa, liệu chúng ta đang giữ lại được bản chất của sự đồng cảm?
