Giờ đây, Google có thể chính thức kháng cáo vụ kiện.

Google sẽ không phải bán trình duyệt Chrome để giải quyết cáo buộc độc quyền bất hợp pháp trong mảng tìm kiếm trực tuyến, theo phán quyết hôm thứ Ba của Thẩm phán Amit Mehta thuộc Tòa án Quận DC. Hơn một năm trước, ông Mehta từng xác định Google đã vi phạm Đạo luật Chống độc quyền Sherman; và lần này, ông đưa ra quyết định về những biện pháp khắc phục mà Google phải thực hiện.

Thẩm phán Mehta đã từ chối một số đề xuất tham vọng hơn từ Bộ Tư pháp Mỹ (DOJ) nhằm khắc phục hành vi của Google và khôi phục cạnh tranh trên thị trường. Ngoài việc cho phép Google giữ lại Chrome, ông cũng cho phép công ty tiếp tục trả tiền cho các đối tác phân phối để cài đặt sẵn hoặc ưu tiên hiển thị công cụ tìm kiếm hay sản phẩm AI của họ. Tuy nhiên, ông yêu cầu Google phải chia sẻ một số dữ liệu tìm kiếm giá trị với các đối thủ để giúp họ cạnh tranh, đồng thời cấm Google ký các thỏa thuận độc quyền về phân phối công cụ tìm kiếm hoặc trợ lý AI theo cách có thể loại bỏ đối thủ.

Đây là phán quyết quan trọng nhất liên quan đến biện pháp khắc phục chống độc quyền đối với một tập đoàn công nghệ trong khoảng 25 năm, kể từ vụ DOJ kiện Microsoft. Tuy nhiên, việc Google thực sự phải thực hiện các biện pháp này có thể mất nhiều năm — thậm chí có thể không bao giờ xảy ra. Giờ đây, khi Mehta đã đưa ra phán quyết, Google có thể chính thức kháng cáo để lật lại quyết định trước đó rằng họ là một "nhà độc quyền bất hợp pháp". Vụ kiện thậm chí có thể được đưa lên Tòa án Tối cao Mỹ.

“Google lo ngại về việc các yêu cầu này sẽ ảnh hưởng thế nào đến người dùng và quyền riêng tư, và chúng tôi đang xem xét kỹ lưỡng phán quyết,” Lee-Anne Mulholland, phó chủ tịch phụ trách vấn đề pháp lý của Google, cho biết trong một tuyên bố. Trong khi đó, bà Gail Slater, người đứng đầu bộ phận chống độc quyền của DOJ, bày tỏ sự thắng lợi nhưng cho biết cơ quan vẫn đang cân nhắc việc kháng cáo để đạt thêm các biện pháp mong muốn. Bà phát biểu:
“Chính quyền Trump đầu tiên đã kiện Google để khôi phục cạnh tranh cho hàng triệu người Mỹ chịu sự lạm dụng độc quyền của Google. Hôm nay, chính quyền Trump thứ hai đã giành được biện pháp khắc phục để làm được điều đó. Chúng tôi sẽ tiếp tục xem xét phán quyết để cân nhắc các lựa chọn và bước đi tiếp theo nhằm tìm kiếm thêm các biện pháp bổ sung.”

Năm ngoái, Bộ Tư pháp Mỹ (DOJ) đã nộp một danh sách dài các biện pháp nhằm phá vỡ sự thống trị của Google trên thị trường tìm kiếm trực tuyến, và lập luận rằng không một giải pháp đơn lẻ nào đủ để thực sự mở khóa cạnh tranh. Những đề xuất “gây sốc” nhất bao gồm việc buộc Google bán trình duyệt Chrome — thứ mà DOJ xem là cổng truy cập chủ chốt nơi Google có thể tự ưu tiên — và buộc Google cho phép đối thủ mua dữ liệu truy vấn tìm kiếm cùng các tín hiệu liên quan để “đề-pa” cạnh tranh.

Trong suốt phiên xử kéo dài ba tuần mùa xuân năm nay về các biện pháp khắc phục, Thẩm phán Mehta đã lắng nghe lời khai từ CEO của Google và các lãnh đạo cấp cao của Apple, OpenAI, Perplexity, cùng các đối thủ tìm kiếm truyền thống. Google lập luận rằng tòa chỉ nên cấm một cách hẹp một số điều khoản hợp đồng mà thẩm phán đã kết luận là mang tính loại trừ, và cảnh báo rằng các đề xuất tham vọng hơn của chính phủ có thể gây rủi ro cho quyền riêng tư người dùng, làm giảm động lực tài trợ cho động cơ trình duyệt mã nguồn mở Chromium, và ép Google phải chia sẻ tri thức với đối thủ — thứ mà họ đã nỗ lực rất nhiều để có được. Về phía Apple và Mozilla (chủ sở hữu Firefox), hai bên cảnh báo họ có thể trở thành “thiệt hại phụ” nếu tòa cấm Google trả tiền để đặt công cụ tìm kiếm mặc định trên trình duyệt và thiết bị của họ.

“Tòa cực kỳ hoài nghi rằng việc buộc tách Chrome sẽ không khiến chất lượng sản phẩm suy giảm đáng kể.”

Trong phán quyết dài 230 trang, Thẩm phán Mehta giải thích rằng dù vị thế mặc định của Google trên Chrome “chắc chắn góp phần vào sự thống trị của Google trong tìm kiếm tổng quát”, nhưng buộc Google bán Chrome rốt cuộc là “không phù hợp với vụ việc này”. Ông viết rằng DOJ đã không chứng minh được rằng các giải pháp kém cực đoan hơn việc chia tách sẽ không đủ để khôi phục cạnh tranh. Hơn nữa, DOJ cũng không chứng minh được mối quan hệ nhân–quả giữa quyền lực độc quyền và các mặc định trên Chrome. “Nhưng quan trọng hơn, sẽ chẳng có gì ‘tự nhiên’ trong một quyết định tách Chrome cả,” Mehta nói. “Nó sẽ cực kỳ lộn xộn và rủi ro cao.” Lý do là Chrome không vận hành như một “doanh nghiệp độc lập” và phụ thuộc lớn vào hạ tầng của chính Google. Ngay cả khi có chủ sở hữu khác tiếp quản, “tòa cực kỳ hoài nghi rằng việc buộc tách Chrome sẽ không phải trả giá bằng suy giảm sản phẩm đáng kể và tổn thất phúc lợi người tiêu dùng.”

Mehta cũng lo ngại rằng việc đảo lộn các khoản thanh toán của Google cho các nền tảng phân phối tìm kiếm sẽ tạo ra tác động tiêu cực lan rộng trong hệ sinh thái. Cấm các khoản thanh toán kiểu này cho Apple và Mozilla để đặt mặc định có thể, về lý thuyết, “mang lại một sự tan băng rất cần thiết,” và thậm chí khuyến khích một công ty như Apple tự tham gia thị trường tìm kiếm. Nhưng ông kết luận rằng áp dụng biện pháp như vậy có nguy cơ gây hại cho nhà sản xuất điện thoại và trình duyệt khi tước đi nguồn doanh thu đáng kể, trong khi Google vẫn giữ tiền và nhiều khả năng duy trì phần lớn tệp người dùng. Dù thừa nhận việc không cấm chi trả là một giải pháp “chưa hoàn hảo”, Mehta nói rằng “cho phép Google tiếp tục thanh toán hiện dễ chấp nhận hơn so với khi kết thúc giai đoạn xác định trách nhiệm”, bởi làn sóng vốn đầu tư cho các dự án AI sinh tạo giúp “các công ty hiện đã ở vị thế tốt hơn, cả về tài chính lẫn công nghệ, để cạnh tranh với Google so với bất kỳ công ty tìm kiếm truyền thống nào trong hàng thập kỷ (ngoại trừ có lẽ là Microsoft).”

Việc không cấm Google trả tiền để đặt mặc định thực tế “làm tăng” nhu cầu áp dụng một biện pháp buộc Google chia sẻ một phần dữ liệu tìm kiếm với đối thủ, Mehta lưu ý. “Các Đối Thủ Đủ Điều Kiện (Qualified Competitors) sẽ phải tiếp tục cạnh tranh với Google về giá để giành phân phối. Vì vậy, lợi thế cạnh tranh của họ sẽ phải đến từ đổi mới và khác biệt hóa dịch vụ tìm kiếm so với Google,” ông viết. Để làm được điều đó, các đối thủ cần quy mô — thứ mà họ phần lớn bị tước mất bởi độc quyền tìm kiếm của Google. Do đó, Mehta đồng ý cho phép các đối thủ đủ điều kiện được mua, theo chi phí biên, một lần duy nhất ảnh chụp dữ liệu từ nhiều loại dữ liệu tìm kiếm mà Google thu thập, giúp họ “xác định và thu thập (crawl) nhiều trang web có nội dung giá trị hơn và làm việc đó hiệu quả hơn.”

Tuy nhiên, biện pháp này vẫn thấp hơn rất nhiều so với những gì DOJ đề xuất. Mehta chỉ chấp thuận một tập con hẹp dữ liệu mà DOJ muốn Google chia sẻ, và chỉ buộc Google chia sẻ một lần, thay vì định kỳ với dữ liệu mới nhất — điều mà theo ông “giảm thiểu rủi ro ‘ăn theo’ (free riding) như chuyên gia kinh tế của Google nêu và nguyên đơn cũng thừa nhận.” Tương tự, Mehta chấp thuận đề xuất buộc Google cấp quyền syndication (cung cấp kết quả tìm kiếm) cho đối thủ, nhưng thu hẹp phạm vi, cho phép Google định giá cao hơn chi phí biên, và chỉ áp dụng 5 năm thay vì 10 năm như chính phủ yêu cầu.

CEO DuckDuckGo Gabriel Weinberg — người làm chứng với tư cách đối thủ tìm kiếm ủng hộ phía chính phủ — cho rằng phán quyết của Mehta sẽ không hiệu quả. “Google vẫn được phép tiếp tục dùng độc quyền của mình để kìm hãm đối thủ, bao gồm cả trong mảng tìm kiếm AI. Hệ quả là người tiêu dùng sẽ tiếp tục chịu thiệt,” ông viết. “Chúng tôi tin Quốc hội nên vào cuộc nhanh chóng để buộc Google làm điều họ sợ nhất: cạnh tranh trên một sân chơi bình đẳng.”

Tổ chức American Economic Liberties Project — nhóm vận động siết chặt thực thi chống độc quyền với Big Tech — chỉ trích phán quyết của Mehta là một hành động “hèn nhát.” “Bạn không thể kết luận ai đó cướp ngân hàng rồi tuyên án họ… viết thư cảm ơn vì số tiền cướp được,” giám đốc điều hành Nidhi Hegde nói. “Tương tự, bạn không thể kết luận Google phạm tội độc quyền rồi viết ra một biện pháp cho phép họ bảo vệ độc quyền đó. Biện pháp mềm yếu cho vụ độc quyền đình đám nhất 25 năm qua này là một thất bại toàn diện trong trách nhiệm của ông ấy và cần được kháng cáo.”

Đơn kiện của DOJ ban đầu được nộp từ năm 2020, trước khi các công cụ AI sinh tạo như ChatGPT của OpenAI ra mắt công chúng. Nhưng đến khi phiên xử về biện pháp khắc phục diễn ra đầu năm nay, vai trò của AI trong tương lai tìm kiếm trên internet trở thành vấn đề mà Mehta buộc phải đối mặt. Chính phủ thúc giục thẩm phán đảm bảo các vấn đề phản cạnh tranh trong kinh doanh tìm kiếm của Google không “biến hình” sang các dịch vụ AI của hãng.

Đế chế Google năm nay liên tục hứng đòn từ nhiều tòa án. Cuối tháng 7, một tòa phúc thẩm California giữ nguyên phán quyết của bồi thẩm đoàn chống lại công ty trong vụ Epic Games liên quan đến độc quyền kho ứng dụng di động. Đầu năm, một thẩm phán liên bang ở Virginia cũng kết luận Google độc quyền bất hợp pháp trên thị trường một số công cụ công nghệ quảng cáo, và công ty sẽ quay lại tòa này vào tháng 9 để tranh luận về các biện pháp khắc phục. Google vẫn đang ở giữa những cuộc chiến pháp lý này, nhưng ngày càng có cơ sở để tin rằng hình hài hiện tại của công ty sẽ khó tồn tại lâu.

Tòa án bác bỏ các biện pháp “chia tách” mạnh tay như buộc bán Chrome, nhưng áp đặt một gói khắc phục hẹp: chia sẻ dữ liệu tìm kiếm một lần, cho phép syndication giới hạn trong 5 năm, tiếp tục cho phép Google trả tiền đặt mặc định. DOJ và các đối thủ coi đây là biện pháp quá nhẹ; các mặt trận pháp lý khác vẫn đe dọa cấu trúc hiện tại của Google.