Asus mới kỷ niệm 30 năm thành lập mảng card đồ họa. Sau ba thập kỷ nghiên cứu và đổi mới trong lĩnh vực GPU, hãng công nghệ này đã tung ra phiên bản đặc biệt ROG Matrix GeForce RTX 5090 – Ấn bản kỷ niệm 30 năm để đánh dấu cột mốc quan trọng.

Tại sự kiện Gamescom 2025, trong khuôn khổ chuỗi hoạt động kỷ niệm 30 năm, tôi đã có buổi trò chuyện cùng ông Kent Chien, Phó Chủ tịch Tập đoàn kiêm Tổng Giám đốc Đơn vị Kinh doanh Đa phương tiện của Asus. Với hơn 30 năm kinh nghiệm trong ngành GPU, ông Chien đã phụ trách mảng card đồ họa của công ty từ năm 2007, gần như từ giai đoạn khởi đầu của hành trình này.

Card đồ họa trở thành chủ đề nóng kể từ khi dòng Nvidia RTX 50 series ra mắt hồi đầu năm nay. Tuy nhiên, một vấn đề lớn mà người dùng đang gặp phải chính là giá bán ngày càng leo thang. Chi phí sở hữu card đồ họa đã tăng theo cấp số nhân so với 30 năm trước khi Asus mới bắt đầu tham gia thị trường. Vì vậy, tôi đã đặt câu hỏi cho ông Chien về nguyên nhân đằng sau thực trạng này, nhất là khi ông là người đã chứng kiến toàn bộ sự phát triển của ngành từ những ngày đầu.

Khi vừa bắt đầu cuộc trò chuyện với ông Chien, tôi muốn tìm hiểu bí quyết nào đã giúp ông và Asus có thể trụ vững trong cuộc đua GPU suốt một chặng đường dài. Trong một thị trường card đồ họa cạnh tranh khốc liệt, đổi mới luôn là điều khó khăn, vì vậy ông Chien đã chia sẻ cách mà Asus vượt lên và tồn tại suốt ba thập kỷ.

Ông bắt đầu kể lại câu chuyện:
“Từ những ngày đầu, khi tôi còn trẻ, card đồ họa khi đó là VGA và chỉ có giá 30 đô la (khoảng 720 nghìn đồng). Thị trường lúc ấy ngày càng thu hẹp vì Intel cố gắng tích hợp toàn bộ sức mạnh xử lý hiển thị vào South Bridge. Ai cũng nghĩ thị trường sẽ biến mất, nhưng chủ tịch của chúng tôi lại tin rằng máy tính 3D sẽ ngày càng phổ biến và trở thành một ngành có nhu cầu khổng lồ.”

“Ông ấy thành lập một đội ngũ, và rồi… thật không may là tôi đã gia nhập đội đó. Lúc đó tôi chẳng biết gì cả, chỉ cố gắng học hỏi rồi dần nhận ra ngày nào cũng xuất hiện điều mới mẻ: kỹ thuật mới, thuật ngữ mới. Ban đầu là vật lý, rồi đến dò tia sáng (light tracing), và vô số khái niệm mới khác. May mắn là chúng tôi có rất nhiều thiên tài, điều này vừa tốt cho công ty, vừa tốt cho cả ngành công nghiệp.”

Mặc dù tự khiêm tốn về chuyên môn của mình, nhưng có thể thấy rõ rằng Chien đặt niềm tin rất lớn vào đội ngũ và những con người xung quanh ông tại Asus – yếu tố đã giúp công ty phát triển và trở thành gã khổng lồ công nghệ ngày nay. Tuy nhiên, mức độ đổi mới mạnh mẽ này đôi khi lại khiến người tiêu dùng e ngại, đặc biệt khi nó được phản ánh trực tiếp qua mức giá sản phẩm.

Khi nhắc lại mức giá 30 đô la cho card đồ họa VGA ở giai đoạn khởi đầu sự nghiệp GPU lâu dài của Asus, Chien đã giải thích lý do tại sao giá đã thay đổi mạnh mẽ cho đến thế hệ sản phẩm mới nhất – với một số GPU hiện nay có giá gần 3.000 đô la, tức gần gấp 100 lần.

Ông chia sẻ: “Nhu cầu về sức mạnh tính toán hiện đã cao hơn gấp hàng trăm nghìn lần so với trước kia. Ngày trước chỉ là đồ họa 2D, độ phân giải cao nhất cũng chỉ khoảng 800×600 thôi, đúng không? Nhưng bây giờ thì hoàn toàn khác – đó là 3D, có nhiều màu sắc, có chuyển động, có sự thay đổi liên tục. Nó cần nhiều sức mạnh tính toán hơn để tạo ra tất cả điều đó, cùng với nhiều hiệu ứng hơn. Sức mạnh xử lý cần thiết đã tăng lên có thể gấp một triệu lần, nhưng giá thì chỉ tăng gấp khoảng 30 lần.

Các linh kiện trong card đồ họa ngày càng mạnh mẽ hơn để đáp ứng nhu cầu mới. Dù là sự ra mắt của Unreal Engine 5 hay game thủ mong muốn đạt được hàng trăm khung hình/giây để tận dụng tối đa màn hình tần số quét 480Hz, áp lực đặt lên GPU chưa bao giờ lớn như hiện nay.

Để minh họa, Chien đưa ví dụ cụ thể: “Bạn có thể xem xét về dung lượng bộ nhớ. Khi tôi mới gia nhập Asus, card đồ họa chỉ có khoảng 32MB, còn bây giờ thì hơn 12GB, 16GB. Chúng ta đã đi từ megabyte lên đến gigabyte.

Dù nghe hợp lý, nhưng tôi vẫn muốn hiểu sâu hơn về yếu tố thực sự khiến giá GPU tăng cao khi công nghệ ngày càng phổ biến hơn. Chien cho biết: nguyên nhân nằm ở cả công nghệ bên trong lẫn nghiên cứu và phát triển (R&D).

Tuy nhiên, hơn cả công nghệ, ông nhấn mạnh thêm về yếu tố cốt lõi.

“Chất lượng hình ảnh ngày càng thực tế hơn, đẹp hơn, và điều đó khiến mọi người phấn khích. Vì vậy, mọi người sẵn sàng chi nhiều tiền hơn bởi vì họ cảm thấy hứng thú. Mỗi lần có một bước tiến lớn về cải thiện, người dùng sẽ trả thêm một chút. Suốt 30 năm qua, giá đã tăng dần từng chút một cho đến khi đạt đến mức hiện tại.” – ông giải thích, cho rằng giá GPU tăng là do thị trường sẵn sàng chi nhiều hơn để có được những cải tiến mới nhất về đồ họa.

Tuy nhiên, ông cũng lên tiếng tự bảo vệ mình và Asus: “Tôi không biết nữa, tôi nghĩ giá hiện tại thật điên rồ.” – ông nói với vẻ rõ ràng không hài lòng. “Ví dụ, nếu tôi đặt giá ở mức 100 đô la, thì khi đến tay người dùng cuối, giá có thể đã tăng lên 200 hoặc 300 đô la.” – ông giải thích về mức độ ảnh hưởng của các yếu tố khác đến giá thành của card đồ họa.

“Chúng tôi không thể kiểm soát giá, điều đó thực sự rất rất khó với chúng tôi.” – ông kết luận, cho thấy mặc dù không hài lòng với cấu trúc giá card đồ họa hiện nay, nhưng Asus gần như không thể thay đổi được gì.

Tổng thể, giá GPU đã tăng trưởng theo cấp số nhân trong 30 năm qua. Tuy nhiên, Kent Chien đã nhấn mạnh rằng việc định giá phụ thuộc vào nhiều yếu tố và các nhà sản xuất phần cứng bên thứ ba có rất ít tiếng nói trong chuyện này. Dù tỏ rõ sự không hài lòng với mức giá ngày càng leo thang, ông cũng khẳng định Asus hầu như không có quyền quyết định khách hàng sẽ phải trả bao nhiêu cho những chiếc card đồ họa mới.